یکی از موفقیت های مورد انتظار در سالهای اولیه دبستان با سواد شدن یا یادگیری خواندن و نوشتن است و دیکته ی شب از جمله تکالیف و برنامه های آموزشی دانش آموزان سال اول دبستان است که برای تحقق این امر در نظر گرفته شده است. در تکلیف دیکته ی شب اولیا نقش اساسی دارند. ولی لازم است که آنها با شیوه ی آموزش معلم و سیر پیشرفت کودک خود هماهنگ باشند.
مرجع اصلی اولیا برای دیکته ی شب ، همان کتاب فارسی کتابهای بخوانیم و بنویسیم است. ولی در بسیاری موارد به نظر می آید که دانش آموز توانایی و شوق یادگیری واژه هایی فراتر از کتاب درسی را نیز دارد. بدین منظور در سالهای اخیر برای تمرین مهارت خواندن و نوشتن که از پایه ی اول ابتدایی آغاز می شود، منابع متنوعی به چاپ رسیده اند که شباهت ها و تفاوتهایی با هم دارند.
یکی از شباهتهای آنها این است که همگی تلاش میکنند دامنه واژگان آموخته شده در پایه ی اول ابتدایی را گسترش دهند. ولی این منابع واژگانی باید سازگار با رویکردهای جاری آموزشی و هماهنگ با روند پیشرفت درس در کلاس باشند. از این رو برای تهیه ی کتاب حاضر که بازنگری کاملی از تعداد زیادی از کتابهای مشابه موجود است، ضمن توجه به ویژگیهای فوق به کلیه کتابهای پایه ی یکم دبستان کتاب راهنمای تدریس (کتاب معلم، منتشر شده از سوی دفتر برنامه ریزی و تألیف کتابهای درسی) شیوه نامه ی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی و چند نمونه از کتابهای مشابه مراجعه شده است. نگارنده ی این اثر که خود بیش از دو دهه آموزگار مقطع ابتدایی بوده تلاش کرده است ضمن در نظر داشتن محاسن کتابهای مشابه اشکالاتی را که در آنها مشاهده کرده برطرف نماید.
در این کتاب متناسب با هر درس کلمه ها و ترکیب های جدیدی با ترتیب ساده به مشکل پیشنهاد شده و در ضمن همه ی کلمه ها و جمله های کتاب بنویسیم پایه ی اول ابتدایی نیز با رنگی متمایز آورده شده است تا اولیا هنگام استفاده از آن نیازی به مراجعه به کتاب اصلی نداشته باشند. همچنین در این کتاب تلاش شده است واژه هایی ارائه شوند که مفهوم آنها هر چه ملموس تر و عینی تر باشد و به لحاظ کاربردی از دایره ی کلامی و تجربیات روزمره ی کودک دور نباشند.
در معرفی واژه های جدید ترتیب هجایی آنها نیز در نظر گرفته شده است. از این رو، اولیا میتوانند با تشخیص خود واژه ها را برای تمرین با کودک و در دیکته گفتن به وی انتخاب کنند.
از آنجا که به موازات گسترش نشانه های زبان فارسی، جمله هایی نیز در هر درس گنجانده شده است تا توانایی درک و فهم کلی متن نیز در کودک تقویت شود. از این کتاب به عنوان منبعی برای تقویت مهارت خواندن نیز میتوان استفاده کرد. به خصوص که این جمله ها کودک را با زبان معیار زبان غیر محاوره ای نیز آشنا می کنند.
البته ضروری است که اولیای محترم هنگام استفاده از این کتاب به چند نکته توجه داشته باشند:
- خواندن بر نوشتن مقدم است. قبل از دیکته گفتن به کودک لازم است که متن کلمه ها و جمله های مورد نظر با کودک مرور شود.
- از متنی که کودک آن را قبلاً خوانده است دیکته گفته شود، ولی ضرورتی ندارد که تمام متن خوانده شده در دیکته بیاید زیرا این امر کودک را خسته می کند.
- همواره از جمله های ساده و کوتاه و تعداد محدودی واژه استفاده شود.
- به میزان تمایل کودک در نوشتن و دیکته توجه شود. هدف از انجام دادن این تکلیف فراهم آوردن شرایطی است که کودک موفقیت خود را در خواندن و نوشتن ببیند و از این طریق به تقویت بیشتر این مهارت ها در خود علاقه مند شود.
