فرهنگ فارسی خردسال فرهنگی است که به توصیف و تشریح حدود ۴۰۰ واژه برای خردسالان زیر ۷ سال می پردازد. این فرهنگ به خردسالان کمک میکند تا با معنای بعضی از پرکاربردترین واژه هایی که به طور روزمره می شنوند یا حتی خود به کار می برند، آشنایی عمیق تر یابند و کاربرد آنها را فراگیرند.
بدون تردید کودکان خردسال مدلول بسیاری از واژه هایی را که در این فرهنگ کوچک آمده است، می شناسند و نیز معنای اغلب آنها را می دانند. آگاهی آنها درباره ی این واژه ها چنان است که یقیناً بسیاری از آنها را در گفتار روزمره ی خود به کار می برند و با کاربردشان آشنایی قابل قبول دارند. با این حال تعریف همین واژه های آشنا و مستعمل خردسالان در فرهنگ هایی نظیر فرهنگ فارسی خردسال فرصت تازه ای است تا مخاطبان آن به تأمل، اندیشه و تمرین دوباره در به کارگیری یا درک معنا، کاربرد و حتی تلفظ واژه های آشنای خود بپردازند.
در واقع، فرهنگ فارسی خردسال دستاویزی است که به موجب آن کودکان نسبت به آگاهی ها و اطلاعات خود درباره ی معنا و کاربرد واژه های زبان وقوف می یابند. این امر موجب اطمینان و اعتماد به نفس بیشتر خردسالان در گفت و گو می شود. توانایی آنها را در شناخت جهان افزایش میدهد، ابزار بهتری در بیان خواسته ها و منویاتشان پیدا می کنند و با افزایش تسلط بر زبان رفتار و اندیشه ی لطیف تر و ظریف تر کسب می کنند.
به علاوه، خردسالان با توجه افزون تر به فرهنگ و بهره گیری بیشتر از آن درباره ی وجود بخش های گوناگون زبان از جمله «صورت» ، «معنا» و «کاربرد» آن آگاه می شوند و به این ترتیب می آموزند که در جست و جوی تلفظ مرسوم تر واژه ها، معنای دقیق تر و کاربرد درست تر آن ها برآیند.
فرهنگ فارسی خردسال میکوشد کودکان زیر ۷ سال را مخاطب خود قرار دهد. مخاطبان این فرهنگ در مواجهه با توصیف واژه ها زبان را از منظری تازه تجربه می کنند. توصیف های هر مدخل به آن ها می آموزد که هر واژه معنایی دارد و میتوانند با این معنا آشنا شوند. واژه های زبان خود ابزاری برای توصیف یا معنا کردن زبان محسوب می شوند. از این رو خردسالان با یکی از کارکردهای مهم زبان آشنا می شوند؛ کارکردی که بر اساس آن میتوان از زبان برای توضیح و تفسیر خود زبان بهره برد تا آن را بهتر شناخت.
مخاطبان فرهنگ فارسی خردسال و طرز استفاده از آن
دو گروه از کودکان کمتر از ۷ سال مخاطبان اصلی فرهنگ فارسی خردسال هستند. گروه نخست، خردسالان دوره ی پیش دبستانی و آمادگی اند که هنوز توانایی خواندن ندارند. لازم است که والدین و مربیان، متن توصیف های این فرهنگ را برای فرزندان خود بلند خوانی کنند. به منظور مشارکت هر چه بیشتر بچه ها، می توان پیش از خواندن هر توصیف نظر مخاطب (های) خود را درباره ی معنای واژه جویا شد و در این باره با او (آنها ) گفت و گو کرد. پس از خواندن هر توصیف بهتر است بچه ها برداشت خود را از معنای واژه بازگویند.
تصاویر مربوط به هر توصیف حاوی جزییات بی شماری است که خردسالان با استفاده از آنها به قلمروی فراتر از هر واژه و توصیف آن وارد میشوند. بدین ترتیب امکانی برای گفت و شنود و افزایش توانایی بچه ها در حیطه ی درک، مشاهده ی دقیق و بروز خلاقیت در مشاهده و گفت و گو فراهم می شود. گروه دوم از مخاطبان فرهنگ فارسی خردسال دانش آموزان پایه ی اول ابتدایی اند که می توانند با استفاده از فرهنگ، ضمن آشنایی و تسلط بر الفبای فارسی و نظم و ترتیب آن در حوزه ی روان خوانی تمرین کنند. بنابراین از توصیف های بسیار ساده و آسان این فرهنگ میتوان به عنوان متون ساده ی روان خوانی استفاده کرد.
